Èrò Ni Gbẹ̀gìrì

Léròo tèmi, ìṣe nìkàn fúnra rẹ̀ kò tó gẹ́gẹ́ bí òṣùnwọ̀n ẹ̀tọ́ nítorí pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìṣe ni kò tọ̀nà, àìmọye ìṣe ni wọ́n ṣàìtó. Níwọ̀n ìgbà tó ṣeéṣe kí a rí ìṣe tí kó bá ẹ̀tọ́ mu, a jẹ́ wípé ohun tí ńdarí ẹ̀tọ́ yàtọ̀ sí ohun tí ńdarí ìṣe. A kò lè rí ẹ̀tọ́ gbámú ní pọ́nbélé láì jẹ́ pé ó jẹyọ lára ìṣe. Ìṣe rèé, ọmọlangidi ni; ó tọ́ o, kó tọ́ o, oníṣe kò ní ṣàì ṣe. Ìṣe yóò ṣe bí ó bá ti wu oníṣe. Bí oníṣe bá ti pé “ó yá,”, ẹ̀tọ́ ṣetán o, ẹ̀tọ́ kò ṣetán o, ìṣe yóò jẹ́ ìfẹ́ oníṣe nípè. Agbára ìṣe àti ìfẹ́ nìkàn ti tó fún ìṣe láti ṣe.   Ẹ̀tọ́ nílò ẹ̀rí ọkàn àti, tàbí, òfin tí ó rọ̀ mọ́ èròǹgbà àtí ìfẹ́ ẹ̀dá oníṣe. Èyí túmọ̀ sí wí pé ìṣe ẹlẹ́tọ̀ọ́ so mọ́ nńkan méjì: (i) oníṣe gbọdọ̀ mọ̀ọ́ mọ̀; (ii) àmúṣe tí kò lẹ́tọ̀ọ́—èyí tí àbáyọrí rẹ̀ lè kú sí èṣe, ẹ̀ṣẹ̀, ọ̀ràn—máa ńlẹ́hìn, yálà oníṣe mẹ̀tọ́ọ̀ tàbí kò mẹ̀tọ́, bóyá onítọ̀hún fetí sí ẹ̀rí ọkàn tàbí ó kọtí ọ̀gbọnin s...

Òwe ni àkọ̀lé yìí. Kódà, ìfohùndárà sọjọ̀ síbẹ̀. Ẹ jẹ́ ká jọ ṣe àyẹ̀wò àwọn kókó inú rẹ̀, pàápàá jùlọ fún ọ̀ràn tí gbólóhùn yìí lè dá sílẹ̀ lórí ìṣebaba. Òwe yìí da lúúrú ètò ìgbà tàbí àsìkò mọ́ ti ètò ibùgbé, ó sọ màrìwò dorò mọ́ gbogbo wa lọ́wọ́. Orò sì rèé, ó yàtọ̀ sí màrìwò. Òótọ́ ni wípé ẹni tí a bá níbùgbé kan ṣáájú àwọn tó dé lẹ́hìn rẹ̀. Nípa èyí, a kò le ya àsìkò kúrò lára ìgbàyè. Gbólóhùn tó sọ pé ẹnì kan bá ẹlòmíràn lábà ńjẹ́rìí àdámọ́ ìgbà àti ibùgbé ni. Kò sí àríyànjiyàn lórí eléyìí. Ṣùgbọ́n bí a bá wá ṣe àfikún, tí a so irun iwájú ṣísẹ̀ntẹ̀lé mọ́ ti ìpàkọ́ ètò ìbí, tí a kéde pé ẹni a bá lábà ni baba, nǹkan mìn ín ìn ti wọ̀ ọ́. A sì gbọdọ̀ gbé e yẹ̀wò.   Àlùwàlá ológbò àwọn àgbà tí ó pe ‘ra wọ́n ni baba ni òwe yìí tó sọ àkíyèsí ìṣesí àti àṣà dòfin; ọgbọ́n ni láti fi ṣe ìrẹ́jẹ fún àwon tí kìí ṣe baba. Kedere ló hàn, títí tó fi délẹ̀ kòwárí, pé àgbà, yálà bàbá tàbí ìyá, ọkùnrin tàbí obìnrin, ṣáájú èwe. Ṣùgbọ́n gbólóhùn àgbéyẹ̀wò wa ti so okó mọ́ ìdí ìṣ...

Aṣọ Tàbí Ènìyàn? Lẹ́dà kan, mo gbọ́ pé, aṣọ ńlá kọ́ lènìyàn ńlá. Lẹ́dà kejì wọ́n tún fi yé mi pé aṣọ là ńkí, a à kí ‘nìyàn. (Ẹnu kòfẹ́sọ̀ àgbà kan ni mo tí kọ́kọ́ gbọ́ eléyìí ní nńkan bí ogún ọdún sẹ́hìn.) Èwo ni ká wá ṣe o? Èwo ni ká tẹ̀lé? Èwo ni ká gbàgbọ́. Gbólóhùn méjèèjì ha le jẹ́ òótọ́ bí? Àtakò kọ́ rèé! Ó dá mi lójú pé àfiwé ni gbólóhùn méjèèjì. A tilẹ̀ lè pé wọ́n lówe. Gbogbo wa la sì mọ̀ pé àfiwé kìí ṣe òfin. Àfiwé yàtọ̀ sí ìṣẹ̀dálẹ̀. Òwe kìí ṣe orò. Àfiwé le jẹ́ àbàláyé. Ṣùgbọ́n ọgbọ́n tàbí ìmọ̀ tí àfiwé bá gbéró máa ńyí padà lóòrè kóòrè. Òjó yàtọ̀ sí òjò. Mẹ́táfọ̀ yàtọ̀ sí òtítọ́, bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé òtítọ́ lè farasin sínú mẹ́táfọ̀. Ẹ̀ràn yàtọ̀ sí irọ́.   Kò sí ẹ̀dá alààyè àti olóye kankan tí kò mọ̀ pé aṣọ kìí ṣe ènìyàn, tàbí wí pé ènìyàn yàtọ̀ sí aṣọ. Dídá lènìyàn ńdá aṣọ tàbí ẹ̀wù. A kìi dá ènìyàn bí ẹni ńdáṣọ. Ènìyàn lè wọ aṣọ tàbí ẹ̀wù. Èmi kò rò pé aṣọ lè wọ ènìyàn bí è...